Het belang van explosieveiligheid en de rol van ATEX

Explosieveiligheid is van cruciaal belang in verschillende industrieën waar potentieel explosiegevaar bestaat. Hierbij kun je denken aan industriële sectoren, zoals de chemische-, farmaceutische- en voedselverwerking industrieën.

Een explosie kan ernstige schade en persoonlijk letsel veroorzaken en daarom is het belangrijk om ervoor te zorgen dat alle werkzaamheden worden uitgevoerd volgens de juiste richtlijnen om een explosieveilige omgeving te garanderen.

Wat is explosiegevaar?

Explosiegevaar is het risico op het ontstaan van een explosie in een bepaalde omgeving. Een explosie is een plotselinge en krachtige uitbarsting van gas, damp, nevel of stof die kan leiden tot verwoestende schade aan eigendommen, letsel of zelfs de dood van personen.

Er zijn verschillende factoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van explosiegevaar, waaronder de aanwezigheid van brandbare stoffen zoals gassen, vloeistoffen of stof, de aanwezigheid van een ontstekingsbron zoals vonken of hete oppervlakken, en de aanwezigheid van zuurstof.

We kunnen explosiegevaar onderscheiden in drie verschillende categorieën. De belangrijkste hiervan zijn gasexplosiegevaar, nevelexplosiegevaar en stofexplosiegevaar.

Gasexplosiegevaar

Gasexplosiegevaar kan optreden wanneer er een hoge concentratie van brandbare gassen, zoals propaan of methaan, in de lucht aanwezig is. Als er een vonk ontstaat, kan dit leiden tot een explosie die grote schade en persoonlijk letsel veroorzaakt.

Dit kan bijvoorbeeld gebeuren in de petrochemische industrie of bij de productie van gasflessen.

Nevelexplosiegevaar

Nevelexplosiegevaar treedt op wanneer er een hoge concentratie van brandbare vloeistoffen in de lucht aanwezig is in de vorm van nevel. Wanneer er een vonk ontstaat zal dit leiden tot een explosie. 

Een nevel explosie kan voorkomen in de verfindustrie of bij het gebruik van bepaalde chemicaliën. 

Stofexplosiegevaar

Stofexplosiegevaar is een risico in de voedingsmiddelenindustrie en andere industrieën waar met poeders wordt gewerkt, zoals de chemische industrie. 

Stofexplosies kunnen ontstaan wanneer een hoge concentratie van fijne stofdeeltjes in de lucht aanwezig is en er een vonk ontstaat.

Wettelijke verplichtingen met betrekking tot explosieveiligheid

Wanneer er sprake is van explosiegevaar in een werkomgeving, zijn er wettelijke verplichtingen waar werkgevers aan moeten voldoen. Deze verplichtingen zijn vastgelegd in de Europese ATEX-norm, die van toepassing zijn op werkomgevingen waar explosiegevaar kan voorkomen.

Alle Europese lidstaten dienen de ATEX richtlijnen op te nemen in de nationale wetgeving. In Nederlands zijn de richtlijnen opgenomen in de Warenwet en Arbowet.

De ATEX-richtlijnen zijn onderverdeeld in twee categorieën: ATEX 114 en ATEX 153. ATEX 153 is gericht op de bescherming van werknemers tegen explosieve atmosferen, terwijl ATEX 114 voornamelijk betrekking heeft op de fabrikanten van explosieveilige apparatuur en de certificering van deze apparatuur.

Explosieveiligheid verbeteren binnen een bedrijf of organisatie

Explosieveiligheid volgens de ATEX richtlijnen kan helpen bij het minimaliseren van de risico’s op explosies in potentieel explosieve omgevingen. Er zijn verschillende manieren waarop de ATEX richtlijnen explosieveiligheid binnen bedrijven en organisaties kunnen verbeteren.

1. Identificatie van potentieel explosiegevaarlijke omgevingen

ATEX vereist dat werkgevers alle potentieel explosiegevaarlijke omgevingen identificeren en deze vervolgens classificeren op basis van de mate van risico. Dit kan helpen om de risico’s te verminderen en een veiligheidsplan te ontwikkelen om de explosieveiligheid te waarborgen.

2. Gebruik van explosieveilige apparatuur

Vanuit de ATEX 153 wordt ook het gebruik van explosieveilige apparatuur vereist. Dit type apparatuur is speciaal ontworpen om te voorkomen dat vonken ontstaan die een explosie kunnen veroorzaken. 

Door het gebruik van explosieveilige apparatuur kan de kans op een explosie aanzienlijk worden verminderd. Bovendien dient de explosieveilige apparatuur te voldoen aan de ATEX 114 richtlijn.

3. Training van werknemers

Werknemers die in potentieel explosieve omgevingen werken, moeten goed getraind zijn om de juiste procedures en veiligheidsmaatregelen te kennen. 

Werkgevers dienen er voor te zorgen dat werknemers, die in explosiegevaarlijke omgevingen werken, een cursus explosieveiligheid volgen. 

4. Periodieke inspecties

Periodieke inspecties van werknemers en explosieveilige apparatuur binnen de ATEX zones behoort ook tot één van de vereisten voor werkgevers. 

Dit dient te gebeuren om ervoor te zorgen dat alle apparatuur en procedures nog steeds voldoen aan de veiligheidsnormen en voorschriften. 

Door regelmatige inspecties kunnen potentiële problemen worden geïdentificeerd en opgelost voordat ze leiden tot catastrofale gevolgen.

Maatregelen die getroffen kunnen worden om explosiegevaar te beperken

Explosiegevaar kan worden voorkomen door verschillende maatregelen te nemen.

De volgende maatregelen gelden zowel voor gas- als stofexplosiegevaar:

• Werken onder ventilatie condities kan ook helpen om explosiegevaar uit te sluiten omdat de concentratie van de onderste explosiegrens niet kan worden bereikt. 
• Werken onder zuurstofarme condities (inertiseren) is een effectieve manier om explosiegevaar te voorkomen.
• Brandbare stof te vervangen door een stof die minder of geen brandbare eigenschappen heeft. 
• Brandbare stof binnen de omhulling van de installatie te houden en niet te laten mengen met de omgeving. 
• Ontstekingsbronnen wegnemen op plaatsen waar explosiegevaar dreigt of de ontstekingsbronnen laten voldoen aan de juiste beschermingsmaatregelen.

Specifiek stofexplosiegevaar kan ook op andere manieren beperkt worden, namelijk:

• Preventief: Voorkom het opwervelen van brandbaar stof op plekken waar ontstekingsbronnen aanwezig kunnen zijn, bijvoorbeeld door regelmatig schoon te maken.
• Repressief: Voorkom dat een stofwolk ontstoken wordt als preventie niet mogelijk is of faalt, door gebruik te maken van explosieveilig materiaal.
• Beheersing: Beperk de schade die veroorzaakt wordt door een ontploffing als preventie en repressie niet mogelijk zijn of falen, bijvoorbeeld door het plaatsen van een explosieluik. Zorg er ook voor dat een eerste kleine ontploffing niet kan leiden tot een nog grotere secundaire ontploffing.

Start met het veilig maken van de ATEX zones binnen jouw bedrijf of organisatie

Ben je werkzaam of heb je een bedrijf of organisatie waarin explosiegevaarlijke omgevingen zijn? Dan is het identificeren en classificeren van deze zogeheten ATEX zones de eerste stap.

Vervolgens ga je op basis van de ATEX richtlijnen aan de slag om de explosiegevaarlijke gebieden te laten voldoen aan de gestelde eisen. Een enkeling van deze eisen hebben betrekking tot het markeren van de zones en het beperken van ontstekingsbronnen.

Ontstekingsbronnen kunnen onder andere beperkt worden door het aan laten leggen van een ESD vloer (antistatische vloer). Hiermee voorkom je elektrostatische ontladingen die kunnen ontstaan in ruimtes met elektronische apparatuur.

Daarnaast zullen de ATEX zones duidelijk gemarkeerd moeten worden door middel van belijning en gevarenborden. Het duidelijk definiëren van de explosiegevaarlijke gebieden wordt uitzonderlijk benadrukt vanuit de ATEX richtlijnen.

Lees ook: wat is een ATEX zone?

ICM Projects neemt het voor je uit handen

Bij ICM Projects ben je aan het juiste adres voor ESD vloeren inclusief vloerbelijning. Ons vakbekwame team zorgt ervoor dat de vloer op professionele wijze wordt gelegd en de belijning op een vakkundige manier wordt aangebracht.

Benieuwd naar alle mogelijkheden bij ICM? Maak gerust een afspraak om langs te komen of neem contact met ons op. Vraag vrijblijvend een offerte aan met al jouw wensen en wij zullen ervoor zorgen dat de vloeroplossing hieraan zal voldoen.